X vs. Y w stylach zarządzania

W ramach przypomnienia jednej z ciekawszych teorii motywacji związanej ze stylami zarządzania chciał bym przypomnieć teorie Douglasa McGregora, dzielącej style zarządzania na styl X oraz styl Y.

Według Douglasa McGregora, teoria X i teoria Y odzwierciedlają dwa skrajne poglądy na temat pracowników. Teoria X mówi o tym, że pracownicy nie lubią pracować i pracodawca potrzebuje systemu nagród i kar, żeby uzyskać pożądane wyniki.  Autor przytoczonej teorii wspomina o tym, że najbardziej odpowiednią liczbą podwładnych, którą może kontrolować nadzorujący, jest około pięciu. Każdy z tych podwładnych powinien być bacznie pilnowany, a nadzorujący musi mieć swojego przełożonego. W ten sposób tworzy się hierarchiczna struktura zatrudnienia w organizacji. Teoria Y natomiast, mówi o tym, że pracownicy chcą pracować i odczuwają satysfakcję z dobrze wykonanej pracy. Funkcja firmy, jest zupełnie inna niż w przypadku teorii X. Zamiast kontrolować, ma ona na celu umożliwienie prawidłowego wykonania zadania. Bardzo łatwo można dojść do wniosku, że struktura organizacji spójnej z tą teorią Y jest o wiele bardziej płaska. Pracownicy wykonują swoje zadania i komunikują się ze swoimi przełożonymi w przypadku natknięcia się na problem. Rozwiązania zgodne z tą teorią dają znaczną oszczędność czasu pracy pracowników, którzy zamiast spędzać go na kontrolowaniu innych, zużywają go na wykonywanie zadań o produktywnym znaczeniu dla firmy. Teorie przedstawione przez McGregora dotyczą stylów zarządzania menadżerów w organizacji, pomijając oczekiwania pracowników. Menadżerowie, hołdujący teorii X, wykazują większe skłonności do przywództwa autokratycznego, co może spotkać się z oporem części podwładnych. Komunikacja w tym stylu zarządzania ma charakter jednokierunkowy, od zarządzających do podwładnych. Menadżerowie zarządzający zgodnie z teorią Y natomiast, skłaniają się w kierunku przywództwa demokratycznego, co umożliwia zwiększenie odpowiedzialności oraz partycypacji pracowników w realizowanych zadaniach. Komunikacja w tym stylu zarządzania ma charakter dwukierunkowy, nie tylko od zarządzających do podwładnych ale także w drugą stronę.  

[McGregor, D. (2006). The Human Side of Enterprise. McGraw-Hill, strony 43-82]